İnsanlar Niçin İntihar Ederler?

İntihara kalkışan kişi, genellikle üstesinden gelemediği duyguları ve çektiği acıları durdurmanın ve onlardan kurtulmanın tek yolunun intihar olduğuna inanır. İntiharın çekiciliği, acı çeken kişinin bütün acılarının ölümle biteceği inancında saklıdır. İntihar olayının trajedisi başka seçeneklerin her zaman mevcut olmasına rağmen, kişinin bu seçenekleri görmesini engelleyecek şekilde istem dışı kör olmasıdır.

Bazen Keşke Ölsem de Kurtulsam Diyebiliriz

Zaman zaman hepimiz, yalnızlık, depresyon, çaresizlik, umutsuzluk ve suçluluk psikolojisi gibi duygularla yüzleşiriz. Aile üyelerinden birinin ölüm anı, önemli bir ilişkinin sonlanması, öz benliğimizi altüst edebilecek olaylar, değersizlik duygusu, bir mali çöküntü ve beraberinde gelen iş kaybı gibi önemli olaylar yaşamımızda her birimizin her an karşılaşabileceği problemlerdir. Her birimizin duygusal yapısı farklı olduğundan, her duruma farklı tepki veririz. Birinin intihar eğilimi olup olmadığını göz önüne alırken, yaşanılan krizin o kişinin bakış açısından değerlendirilmesi son derece önemli ve yaşamsaldır. Her hangi biri için önemsiz gelen bir olay, durum, yaşantı, sizin için de önemsiz olabilir, ancak başka bir kişi için bütün bunlar dayanılmaz bir durumdur. Krizin doğasını düşünmeksizin, eğer bir kişi kendini bozguna uğramış gibi hissediyorsa, intihar çekici bir çözüm gibi gelebilir ona.

Tehlike Sinyalleri

İntihar girişiminde bulunan insanların %70’i, girişimde bulunmadan önce niyetlerini belli eden bazı ipuçları verirler. Bu ipuçlarının ve sorununun ciddiyetinin farkına varmak bu trajediyi önlemeye yardımcı olabilir. Tanıdığınız birisi, belirli bir stresli bir durumdayken, örneğin çevresi ile anlamlı ilişkiler kurmada güçlük yaşıyor, mevcut hedeflerine ulaşmada sürekli başarısız oluyor veya çok önemli bir sınavda fiyasko yaşıyor olsun, o kişinin çevresine verdiği sinyallerin çok iyi izlenmesi ve yorumlanması intihar riskini azaltmak adına oldukça önemlidir.
Bir çok kişi intihar etmek ile ilgi niyetlerini doğrudan şöyle ifade ederler:

▪ “Kendimi öldürecek gibi hissediyorum”
▪ “Bu duruma daha ne kadar dayanabileceğimi bilmiyorum”
Bazıları, her hangi bir kriz anında üstü örtülü biçimde intihar planlarını şu cümlelerle ifade edebilirler:
▪ “Gerçekten durumlar daha da kötüye gidebilir diye haplarımı biriktiriyorum”
▪ “Son zamanlarda, arabamı kullanırken gerçekten ne olacağını hiç umursamıyorum.”
Depresyon belirtileri, çaresizlik, yapayalnızlık veya umutsuzluk hakkında duygularını ifade ederken de kişi intihar düşüncesinden söz edebilir. Bütün bun intihar sözlerini “yardım çığlıkları” olarak duyabilmek çok önemlidir, çünkü bu kişi umutsuzca “beni anlayın, bana yardım edin” diye bağırmaktadır.

Sevdiklerinizin Davranışlarına Dikkat Edin

İntihar eğilimi olan birinin davranışlarında gözle görülür bir değişim yaşanır. Önemle sahip olduğu bir şeyleri yakın çevresine adeta miras bırakır gibi armağan edebilir, yakınlarının isteklerini bütün çabasını ortaya koyarak yerine getirmeye çalışabilir, işlerini belirli bir düzene koyup sırası ile yerine getirmeye çalışabilir. Çevresindeki herkesten uzaklaşabilir, yeme ve uyku düzeninde değişiklik görülebilir, önemli etkinliklere ve ilişkilerine ilgisini iyice kaybedip kendi kabuğuna çekilebilir. En tehlikeli sinyal; ruh halinde beklenmedik ve aşırı bir coşkunluk göstermesi ki bu da o kişinin bütün problemlerinin nihai bir şekilde son bulacağı inancının ortaya çıkardığı rahatlamanın bir göstergesi olarak görülmelidir.

İntihar Hakkında Yaygın Mitler (Bilinen Yanlışlar)

Mit: “İntiharı düşünebilecek kadar çıldırmış olmalısın”. Gerçek: Bir çok insan zaman zaman intihar düşüncesinde olabilir. Bir çok intihar girişimi ve gerçekleşmiş intihar vakasındaki kişiler normal zeka düzeyine sahip, özellikle krizin ortasında ve sonrasında kendisini aşırı dinleyen, geçici olarak duygusal karmaşıklık içindeki normal kişilerdir.

İntihar Girişimi Tekrarlanabilir

Mit: “Eğer bir kişi çok ciddi bir intihar girişiminde bulunmuşsa, kesinlikle tekrar intihar etmez.” Gerçek: Araştırmalar genellikle bunun tersini doğrulanmıştır. Daha önce intihar girişiminde bulunmuş bir kişi, hiç girişimde bulunmamış birisine göre daha fazla risk taşır. Bu kişiler için ikinci, üçüncü defa girişimde bulunmak ilk defadan daha kolay olmaktadır.
Mit: “Eğer birisi intiharı çok ciddi bir şekilde düşünüyorsa, yapılacak hiçbir şey yoktur.”
Gerçek: Çoğu intihar krizi zamanla sınırlıdır ve kafa bulanıklığının sonucudur ve geçici bir süreçtir. Kişi intihar girişiminde bulunurken, arzusu sorunlarından kurtulmaktır. Kişinin sorunları ile doğrudan yüzleşerek, farklı çözüm alternatiflerini görebilmesi, ilişkideki önemli kimselerden destek alarak, krizi daha hafif atlatıp, daha net düşünce kapasitesine erişmesi ve sağlıklı kararlar alabilmesi oldukça mümkündür.

İntihar Hakkında Konuşmak Önleyici Olabilir

Mit: “İntihar hakkında konuşmak kişinin aklına intiharı getirir.”
Gerçek: Kriz ve neticesinde ortaya çıkan duygusal stres kişiyi savunmasız bir hale getirir. Sizin intihar eğilimindeki birisiyle intihar hakkında konuşmanız bu kişiye acıları ve sorunları hakkında konuşma fırsatı verecek, böylelikle kişinin kaygısı azalacaktır. İntihar hakkında konuşmak, kişinin kendini daha az yalnız ve daha az izole hissetmesine yararı olur.

Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Çoğu intihar girişimi, çevredeki kişilerin duyarlı tepkisiyle durdurulabilir, kriz yaşayan kişinin yaşamı kurtarılabilir. Eğer sizin çevrenizde her hangi birisi intihar eğiliminde ve bunu destekler şekilde davranıyorsa:

Öncelikle Sakin Olun

Bu durumda acele edip kişinin endişesini artırmayın. Onun yanına, yakınına oturun ve ne söylediğini gerçekten dinlemeye çalışın. Onu anladığınızı ve duygusal yönden desteklediğinizi hissettirin.
▪ İntihar konusunda doğrudan konuşmaktan çekinmeyin. Bir çok kişinin ölüm ve ölme konusunda endişeleri vardır ve bu konuda yardıma her zaman açıktırlar. İntihar üzerine soru sormaktan, konuşmaktan asla çekinmeyin.
▪ Sorunların çözümü ve atılacak olumlu adımlar konusunda kişiyi cesaretlendirin. Duygusal krizdeki bir kimse asla açık ve net bir şekilde düşünemez, doğru ve anlamlı kararlar alamaz. Bu yüzden intihar eğilimi olan kişiyi her hangi ani, radikal ve dönüşü olmayacak bir karar olmaması yönünde ikna etmeye çalışın. ” Bu krizdir, geçer, daha net düşününce daha iyi kararlar alabilirsin” vb. gibi. Gelecek konusunda daha olumlu düşünmesini teşvik edin.

Yardım İsteyin

Her ne kadar yardım etmek isteseniz de, bu durumdaki birinin tüm sorumluluğunu siz alamazsınız. Psikoterapi merkezi ve ruh sağlığı merkezi, kişiye bu konuda yardım alabilecek, psikolog, psikoterapist, psikolojik danışman ve psikiyatristler ile doludur. Onu yönlendirmek aranızdaki güveni yıkabilir. Ancak onu ne kadar ciddiye aldığınızı, kendisinin ne kadar önemli olduğunu, böylece onun iyiliğini düşündüğünüzü ona kesinlikle ifade ederek bu yönlendirmeyi yapın.
İntihar hakkındaki anlayışımızı bu cümlelerle özetleyebiliriz:
▪ İntiharı önlemek mümkündür.
▪ İntihar eğilimi geçici bir krizdir.
▪ Dayanılmaz gibi gelen acılar da iyileşebilir.
▪ Yardım elini her zaman ve her yerde bulabilirsiniz.
▪ Yeter ki siz isteyin.
▪ Hiçbir zaman yalnız değilsiniz.

Ali BIÇAK
Psikolojik Danışman-Psikoterapist