Okul Fobisi Nedir? 

“Okul fobisi nedir?” başlıklı yazımızda okula uyum sorununa değiniyoruz. Birçok çocuk okul fobisi yaşarken, okula gitmemek için bahaneler üretir.

• Kızım okula gitmek istemiyor ne yapmalıyım ?
• Çocuğumun kreşe gitmek istememesi karşısında ne yapayım ?
• Çocuğun okula gitmek istememe nedenleri nelerdir ?’

diye merak ediyorsanız bu makalemizi okumaya devam edin.

Okul Fobisi Nedir? Baş Etmenin Yolları 

Okul fobisi sosyal fobi, sosyal anksiyete bozukluğu, genel kaygı bozukluğu, yaygın anksiyete ve sosyal anksiyete gibi bir psikolojik uyumsuzluktur. Okul fobisi, diğer anksiyete belirtileri gibi okula gitmek istememe, okulu reddetmeyle ilgili mantıksız ve ısrarcı korkular barındırır. Okul fobisi, çocuklarda görülen bir tür anksiyete bozukluğu olarak tanımlanır.

Okul Korkusu Nedir?

Okul fobisi yaşayan bir çocuğun davranışları, okuldan kaçan ve okulu özlemekle ilgili herhangi bir kaygısı olmayan çocuklardan farklıdır. Okula gitmek istemeyen çocuklar, daha çok ailesi ya da bakım verenlerle yakın bir kontak içinde olmak isterler. Ancak okuldan kaçan çocuklarda bu durum pek gözlemlenmez. Okul fobisi olan çocuklar genellikle güvensiz, hassas ve kendi duyguları ile nasıl baş edeceğini bilemeyen çocuklardır. Okul fobisi yaşayan çocuklar sürekli anksiyeteli olduklarından sık sık hastalanır, fiziksel semptomlar üretebilirler.

Okul Fobisi Hangi Çocuklarda Görülür? 

Okula başlama, evinden taşınma ve yaşamdaki stres ya da sıkıntı yaratan olaylar okul kaygısının temeli olabilir. Çocuğun aile bireylerinden birini kaybedeceği korkusu, okulda başarısız olma korkusu ya da diğer öğrencilerden gelen korkular da diğer sebeplerden sayılabilir.

Okul korkusu şikayetleriyle psikoloğa başvuran çocukların %2 ila %5’inde daha ciddi psikolojik sorunlar olabilmektedir. Okul fobisiyle orta okul ya da liseye geçme, okul değişikliği, 5 ve 8 yaşlarında ve 10-11 yaşlarında daha sık karşılaşılır.

Okul kaygısı yaşayan çocuklar ortalama ya da ortalamanın üstünde zekaya sahip çocuklardır. Bu çocuklardaki okul fobisi onları okul ve arkadaşlarından uzak tutarsa çok ciddi akademik ve sosyal problemler yaşayabilirler.

Okul Öncesi Dönem Çocuğunun Özellikleri

Okul öncesi dönem çocuğun gelişim özellikleri, okul kaygısı, okul korkusu geliştirmelerine etki eder. Psiko-sosyal ihtiyaçları olan çocuğun temel ihtiyaçlarının nasıl karşılandığı, okul çağında yaşayacağı okul fobisinin gelişmesine etki edebiliyor.

Çocuğun Psiko-sosyal İhtiyaçları

Ayrılık anksiyetesi normalde, çocuklar 18-24 aylıkken meydana gelir. Margaret Mahler’in yeniden yakınlaşma evresi olarak tanımladığı bu dönemdeki çocuklar anneye, bakım verene yapışma eğiliminde olurlar. Sürekli ağlayıp mızmızlanırlar. Annenin yeniden yakınlaşma evresindeki çocuğun ayrılık anksiyetesini nasıl yatıştırdığı çok önemlidir.  İlk 3 yaş çocuk gelişimi için annelerin tutarlı davranmaları önemlidir. Tutarsız anne tutumlarının sonucunda çocuklar yaşları ilerledikçe evden ayrılmakta zorlanırlar. Bu evredeki çocukların anneleri aşırı sevgi gösterir, ilgileri hep çocuklarında olur  ve aşırı korumacı davranırlar. Sonuç olarak bazı öğrencilerin özgüven yetersizliği olur ve okul hayatına uyum sağlamakta zorluk yaşarlar. Hiç kardeşi olmayıp ya da ailenin en büyük çocukları, ya da kronik bir rahatsızlığı olanların okul korkusu yaşama ihtimalleri daha yüksektir.

Çocuğun Okula Gitmek İstememesi Normal midir?

Çoğu çocuk öyle ya da böyle okul yaşamında okula gitmeyi birkaç kez reddebilirler. Bu olağan bir durumdur. Ancak, okul korkusu yaşayan çocuklar çoğu gün ortada belirli bir neden yokken okula gitmek istemezler. Ve böylece okuldan mahrum kalabilirler.

Her Okula Gitmek İstememe Okul Korkusu mudur?

Çocuklarında anksiyete, depresyon ve çeşitli korkular yaşayan, düzenli olarak okula gideceği zamanlarda çok hasta olduğunu söyleyen çocukların aileleri her şeyi göz önünde bulundurmalı ve çok daha dikkatli olmalıdırlar. Korkunun altında yatan nedenleri araştırmalıdır.

Okul Korkusu Belirtileri Nelerdir?

Okula gitmek istemeyen bir çocuğun okulu reddetmesinin temelinde psikolojik bir rahatsızlık olabileceği gibi, okula gitmekle ilgili başkaca problemleri de olabilir. Okul kaygısı nasıl tedavi edilir öğrenmeden önce, okul korkusu belirtilerini bilmekte fayda var.

Okul Fobisi Belirtileri

Okula Gitmemek İçin Bahaneler

Okul korkusu olan çocuklar, okula gitmeden hemen önce fiziksel semptomlar gösterebilirler. Okul öğretmenine sürekli karın ağrısı, baş ağrısı gibi şikayetlerle başvurabilir. Eğer çocuğun evde kalmasına izin verilirse, okul fobisi belirtilerinin hemen ortadan kaybolduğu görülür. Ancak ertesi gün aynı belirtiler yeniden ortaya çıkabilir. Bazı durumlarda çocuk evden okula gitmeyi reddedebilir.

Başlıca Okul Fobisi Belirtileri

Okul korkusu yaşayan çocuklar birtakım fiziksel belirtiler gösterir: Baş ağrısı, mide ağrısı, diş ağrısı, ishal ve mide bulantısı gibi. Sinir krizi, öfke nöbeti, huzursuzluk, ayrılık anksiyetesi, çekingenlik ve başkaldırma davranışları da artar.

• Mide bulantısı, kusma, ishal, baş ağrıları gibi fiziksel belirtiler. Bu belirtilerin her ihtimale karşı fiziksel bir nedeni olup olmadığı çocuk doktoruyla değerlendirilmelidir.

• Okula giderken, okulda ailesinden ayrılmak istemeyen, annesine yapışıp öfkeyle tepki verirler

• Karanlık korkusu, odada yalnız kalma korkusu yaşarlar

• Uykuya dalmada güçlük çeker, uyurken kabus görürler

• Abartılı hayvan, canavar ve okul korkusu yaşarlar

• Sürekli kendinin ya da yakınlarının güvenliğiyle ilgili korku yaşarlar

Okula gitmede isteksizliğin sebepleri araştırılırken hem ev hem de okuldaki sorunlar göz önünde bulundurulmalıdır.

Okul Fobisini Geliştiren Evde Yaşanabilecek Sorunlar

• Taşınma, hastalık, boşanma, ayrılık, aile bireylerinden birinin ölümü, depresyon ya da maddi sıkıntılar

• Uzun bir hastalık sürecinden sonra okula gidememek

• Okula gitmemeye karşı aile tutumlarındaki farklılıklar

• Ödevlerini tamamlamak yerine tv izlemesine, oyun oynamasına izin verilmesi

• Ailesinden ayrıyken zarar görebileceği fikrini destekleyecek şekilde aşırı korumacı davranan aileler

• Evde yaşanan, ailenin bütünlüğüne her an bir şey olabilecek korkusu geliştirecek olaylar. (Şiddetli çatışma ve geçimsizlikler)

• Çocuk okuldayken aile bireylerinden birine bir şey olacak, zarar gelecek korkusu

• Mahallede yaşanan, yangın, şiddet, doğal afetlerin yarattığı korkular

Okul Fobisini Geliştiren Okulda Yaşanabilecek Sorunlar

• Okuldaki bir öğretmen ya da bir okul personeli tarafından eleştirilme, başkalarıyla karşılaştırma, aşağılanma, cezalandırılma korkusu

• Yüksek sesle okuma, sınav, düşük not alma, parmak kaldırma ya da tahtaya çıkma gibi öğrenim güçlükleri

• Sınavlarda en yüksek notu alamayacağım korkusu

• Akranlarının önünde şarkı söylemek, bir oyun oynamak, münazaraya katılmak, okul yemekhanesinde yemek yemek ya da beden eğitimi dersinde kıyafetlerini değiştirmeye karşı aşırı hassasiyet.

• Sportif etkinliklerde düşük beceri, takım seçmelerinde elenmek ya da iyi performans gösteremeyip aşağılanma korkusu

• Görünüşü, kıyafetleri, boyu ya da kilosuyla alay edilme korkusu

• Sosyal etkileşim becerisi düşük olduğundan sosyal olarak yetersiz hissetmek

• Okul servisinde ya da okul çevresindeyken okul çeteleri ya da akran zorbalıklarının kurbanı olmak

• Fiziksel şiddete yönelik tehdit almak

• Yeni bir okula adaptasyonda zorluk çekmek

• Okul tuvaletlerini kullanmaya yönelik sorunlar

• Okul ve sınıf ortamındaki yeni bir halı, temizlik maddeleri ya da yeterince havalandırılmamış sınıflar.

Okul Fobisi Nasıl Tedavi Edilir?

Genellikle okul korkusu, okula gitmek istememek sorunu; sebebi ve kaynağı ne olursa olsun kısa sürede son bulur. Eğer okul fobisi hala devam ediyorsa, okul ile işbirliği ve okul rehberlik servisinden psikolojik destek almak gerekli olabilir. Okul kaygısı göz ardı edilir, görmezden gelinirse, akademik ve sosyal yönden sorunlar yaşanabilir. Okul korkusu erken teşhis edilmezse, çocuğun arkadaşlık ilişkileri bozulabilir, panik atak benzeri psikolojik bozukluklar yaşanabilir. Okul korkusunun altında hangi neden yatıyorsa, titizlikle incelenmeli, okul kaygısını geliştiren kaynaklar ortadan kaldırılmalıdır. Eğer yaptığınız bütün müdahaleler hala işe yaramıyorsa, okul fobisi tedavisi için çocuk psikiyatristi ve çocuk psikoloğundan daha profesyonel destek almalısınız. Okul korkusu için hipnoz desteği hakkında bilgi için sayfamıza bakabilirsiniz.

OKULA GİTMEK İSTEMEYEN ÇOCUKLAR İÇİN ANNE BABALAR NELER YAPABİLİR?

©2019 Klinik Psikolog, Psikoterapist, Ali Bıçak, Her Hakkı Saklıdır.

www.antalyapsikoloji.net içeriğini sürekli yeniler, yeni içerikler üretmeye devam eder.